همه چیز در مورد یائسگی

همه چیز در مورد یائسگی(menopause)

یائسگی زمانی اتفاق می­افتد که چرخه های عادت ماهانه متوقف شود. معمولا تشخیص قطعی را با گذشت 12 ماه از آخرین عادت ماهیانه انجام می­دهند. یائسگی می­تواند در دهه 40 و 50 زندگی رخ بدهد اما به طور میانگین در زنان آمریکایی در سن 51 سالگی اتفاق می­افتد. حدود 1% از زنان قبل از سن 40 سالگی یائسه می­شوند، که به آن یائسگی زودرس یا premature menopause  و یا نارسایی اولیه تخم­دان گفته می­شود. حدود 5% از زنان هم بین سنین 40 تا 45 یائسه می­شوند. که این حالت را early menopause  می­گوییم.

یائسگی یک فرآیند بیولوژیک طبیعی است. اما علائم فیزیکی مانند گر گرفتگی و یا تغییرات عصبی و احساس ممکن است سبب اختلال در خواب، کاهش سطح انرژی و اختلال در خلقیات فرد شود. درمان­های موثر بسیاری از تغییر سبک زندگی تا هورمون درمانی برای رفع علائم یائسگی وجود دارد.

بیشترزنان علائم یائسگی را 4 سال  قبل از آخرین پریود نشان می­دهند و علائم معمولا تا 4 سال بعد از آخرین عادت ماهیانه ادامه می­یابد.

علائم:

در ماه­ها و سال­هایی که به یائسگی ختم می­شود یعنی پیش-یائسگی(perimenopause)، شما ممکن است علائم و نشانه­های مختلفی را تجربه کنید این همان زمانی است که هورمون­های جنسی شروع به تغییر می­کنند و بدن را برای شروع یائسگی آماده می­کنند. علائم پیش-یائسگی عبارت­اند از:

• عادت­های ماهیانه نامنظم
• خشکی واژن
• گرگرفتگی
• لرز
• تعریق شبانه
• اختلالات خواب
• تغییرات خلق
• افزایش وزن و کاهش متابولیسم
• نازکی موها و خشکی پوست

علائم ونشانه­ های پریود، شامل تغییر در سیکل­های عادت ماهیانه می­تواند در بین افراد مختلف متفاوت باشد. اما شایع ترین حالت نامنظمی پریود قبل از یائسگی است.

نداشتن عادت ماهیانه در چندین ماه متوالی در دوران پیش-یائسگی معمول و قابل انتظار است. اغلب عادت ماهیانه ممکن است یک ماه متوقف شود و دوباره ماه بعد رخ دهد یا اینکه چند ماه متوقف شود و مجددا شروع شود. ممکن استسیکل­های عادن ماهیانه کوتاه­تر شود و فردزود به زود پریود شود. برخلاف نامنظمی پریود اما فردکماکان می­تواند باردار شود. بنابراین اگر شما یک دوره قاعدگی را نداشتید و نیز از روش پیشگیری از بارداری خود مطمئن نبودید و یا اینکه مطمئن نیستید که این حالتاز نشانه­های پیش-یائسگی است، حتما باید تست بارداری را انجام دهید.

علائم یائسگی:

علائم یائسگی در هر فرد منحصر به فرد است. معمولا علائم در افرادی که یائسگی ناگهانی رخ می­دهد و یا دوران پیش-یائسگی کوتاهی داشته اند شدید­تر است.

شرایطی که بر سلامت تخم­دان­ تاثیر می­گذارند مانند سرطان و جراحی برداشتن رحم (hysterectomy) و یا انتخاب­هایی که در سبک زندگی داریم مانند سیگار کشیدن، می­تواند سبب افزایش شدت و طول مدت علائم شود. علائم در دوران یائسگی و قبل و بعد از آن معمولا یکی هستند.

علائم شایع دوران یائسگی عبارت­اند از:

• بی­خوابی
• خشکی واژن
• افزایش وزن
• افسردگی
• اضطراب
• مشکل در تمرکز کردن
• مشکلات حافظه
• کاهش میل جنسی
• خشکی پوست، دهان و چشم
• افزایش دفع ادرار
• حساسیت و درد پستان
• سردرد
• افزایش ضربان قلب
• افزایش ابتلا به عفونت ادراری
• کاهش توده عضلانی
• درد و سفتی مفاصل
• کاهش توده استخوانی
• نازک شدن و ریزش موها
• افزایش رشد موهای زاید در نقاطی مانند صورت، گردن، سینه و قسمت بالایی پشت

چرا یائسگی رخ می­دهد؟

دلایل مختلفی می­تواند شروع کننده یائسگی شود.

۱. کاهش طبیعی هورمون­های جنسی:

در اواخر دهه 30 زندگی مقدار تولید هورمون­های استروژن و پروژسترون(هورمون­هایی که چرخه قاعدگی را منظم می­کنند) توسط تخم­دان کاهش می­یابد و نیز باروری کاهش می­یابد. دردهه 40 عدت ماهیانه شما مکن است کوتاه­تر یاطولانی تر، خونریزی کمتر یا سنگین­تر شود و یا اینکه ممکن است بعضی از ماه­ها اصلا رخ ندهد. در خدود سن 51 سالگی تخمدان­های شما دیگر تخمکی آزاد نمی­کند و عادت ماهیانه متوقف شده و یائسگی شروع می­شود.

۲. جراحی که منجر به برداشتن تخم­دان شود (oophorectomy):

تخم­دان­های شما هورمون­های استروژن و پروژسترون را ترشح می­کند که منجر به تنظیم چرخه قاعدگی می­شود. جراحی که تخم­دان­ را بردارد به سرعت موجب یائسگی می­شود. عادت ماهیانه متوقف شده و شما نشانه­ها و علائم یائسگس نظیر گرگرفتگی و … را نشان می­دهید. علائم در این حالت می­تواند شدید تر باشد چرا که تولیدهورمون­ها ناگهانی قطع شده است. جراحی که منجر به برداشتن رحم می­شود (hysterectomy) معمولا فورا باعث یائسگی نمی­شود. اگرچه شما دیگر عادت ماهیانه ندارید، اما تخم­دان­های شما هنوز هورمون تولید کرده و تخمک آزاد می­کنند.

۳. شیمی درمانی و رادیوتراپی:

این درمان­های سرطان می­توانند موجب به یائسگی شوند، و علائمی نظیر گرگرفتگی در طول و یا مدت کوتاهی بعد از شروع درمان را ایجاد کنند. توقف در قاعدگی و یا ناباروری بعد از شیمی درمانی معمولا دائمی نیست، بنابراین پیشگیری از بارداری کماکان نیاز است. رادیوتراپی فقط اگر اشعه مستقیما به تخم دان برسد عملکرد تخم­دان را تحت تاثیر قرار می­دهد. رادیوتراپی سایر نقاط بدن تاثیری بر یائسگی ندارد.

۴. نارسایی اولیه تخم­دان:

حدود 1% از زنان پیش از 40 سالگی یائسه می­شوند(premature menopause)، که این حالت ممکن است نتیجه نارسایی تخم­دان­ها در تولید حد نرمال و معمول هورمون­های تولید مثلی باشد. که عامل این حالت می­تواند ژنتیکی یا بیماری­های خودایمنی باشد. اما اغلب دلیلی برای premature menopause یافت نمی­شود. در این زنان هورمون درمانی معمولا پیشنهاد می­شود. و توصیه می­شود تا سن طبیعی یائسگی درمان جهت حفاظت از مغز، قلبو استخوان­ها ادامه یابد.

مشکلاتی که بعد از یائسگی ممکن است با آن مواجه شوید:

بعد از یائسگی خطر ایجاد چندین بیماری ممکن است در فرد افزایش یابد از جمله:

۱. بیماری­های قلب و عروق:

وقتی که سطح هورمون استروژن در بدن شما کاهش می­یابد، خطر ایجاد بیماری­های قلب و عروق افزایش می­یابد. بیماری­های قلبی عامل اول مرگ و میر در زنان همانند مردان است. بنابراین ورزش منظم، داشتن رژیم غذایی سالم و نگه داشتن وزن نرمال هائز اهمیت است.

۲. پوکی استخوان (استئوپروز):

این بیماری باعث می­شود که استخوان ها شکننده و ضعیف شوند، و موجب افزایش ریسک شکنندگی استخوان شود.در سالهای اول بعد از یائسگی ممکن است شما تراکم استخوان خود را باسرعت بیشتری از دست دهید و ریسک ایجاد استئوپروز بیشتر شود. زنان بعد از یائسگی و مبتلا به استئوپروزیس بیشتر در معرض شکستگی ستون مهره­ها، لگن و مچ هستند.

۳. تکرر ادرار:

بعد از یائسگی بافت واژن و میزراه الاستیسیته خود را از دست می­دهد و همین عامل موجب افزایش دفعات دفع ادرار و نیز احساس دفع شدید وناگهانی می­شود و به دنبال آن با دفع غیر اختیاری ادرار همراه است که به آن urge incontinence می­گوییم و یا دفع غیر اختیاری ادرار به دنبال خندیدن و سرفه کردن و … که به آن stress incontinence می­گوییم. همچنین ممکن است بیشتر در به عفونت­های ادراری هم مبتلا شوید. تقویت عضلات لگن با تمرین Kegel و نیز استفاده از استروژن های موضعی واژینال می­تواند سبب بهبود علائم بی اختیاری شود.

تمرین Kegel:

1. ابتدا از خالی بودن مثانه اطمینان حاصل کنید. سپس بشینید یا دراز بکشید.
2. عضلات لگنی خود را منقبض کنید و 3 تا 5 ثانیه نگه دارید.
3. سپس عضلات را ریلکس کنید و 3 تا 5 ثانیه بشمارید
4. این کا را 3 بار در روزهر بار 10 بار تمرین کنید.

• عملکرد جنسی:

خشکی واژن ناشی ازکاهش تولید ترشحات و نیز کاهش الاستیسیته دستگاه تناسلی می­تواند سبب درد و خونریزی حین رابطه جنسی شود. همچنین کاهش حساسیت و تحریک پذیری تمایل به رابطه جنسی را کاهش می­دهد. مرطوب کنننده­های واژن با پایه آبی و لوبریکانت­ها ممکن است کمک کننده باشد. اگر استفاده از لوبریکانت­ها کافی نبود ممکن است استفاده از استروژن­های واژینال که به صورت کرم، قرص و یا حلقه موجود هستند کمک کننده باشد.

• افزایش وزن:

بسیاری از زنان در طول پیش یائسگی تا بعد از آن با افزایش وزن به علت کاهش متابولیسم مواجه می­شوند. که در این مدت مقدار کالری دریافتی راکاهش داد و بیشتر ورزش کنید تا وزن خود رادرمحدوده نرمال نگه دارید.

نکاتی که سبب کاهش علائم شما در دوران یائسگی می­شود:

روش­های مختلفی جهت کاهش علائم خفیف تا متوسط دوران یائسگی از جمله درمان­های خانگی، تغییرات سبک زندگی و طب مکمل وجود دارد.

در ادامه به چندین نکته در جهت کاهش علائم اشاره می­کنیم:

• درآب و هوای گرم و یا در طول شب لباس­های خنک و گشاد بپوشید که در کنترل گر گرفتگی­ها به شما کمک می­کند. همچنین خنک نگه داشتن محیط خواب و عدم استفاده از پتو های ضخیم باعث می­شود تعریق شبانه کمتری داشته باشید.
• ورزش کردن و حفظ وزن نرمال: کالری دریافتی روزانه خود را 400 تا 600 کالری کاهش دهید تا در وزن خود بمانید. هچنین ورزش روزانه به مدت 20 تا 30 دقیقه اهمیت فراوانی دارد و می­تواند سبب افزایش سطح انرژی، بهبود خواب شبانه، بهبود خلق و نیز بهبود سلامت کلی شود.
• در صورت داشتن هر گونه علائم اضطراب، ناراحتی، بی­خوابی، منزوی شدن و … به روان پزشک مراجعه کنید و همچنین با دوستان، خانواده و افراد نزدیک خوددر مورد ناراحتی ها و اضطرابتان صحبت کنید.
• مکمل درمانی: از مکمل­های کلسیم، منیزیم و ویتامین D در جهت کاهش خطر ایجاد استئوپروزیس، بهبود سطح انرژی استفاده کنید و نیز با پزشکتان در مورد سایر مکمل­هایی که ممکن است به آن نیاز داشته باشید صحبت کنید.
• انجام تکنیک های نفس کشیدن و آرامش بخش نظیر یوگا، مدیتیشن
• مراقبت از پوست: استفاده از مرطوب کننده به صورت روزانه برای جلوگیری از خشکی چوست همچنین از دوش گرفتن و شنا گرفتن بیش از حد جهت جلوگیری ازخشکی پوست بپرهیزید.
• کنترل مشکلات خواب: برای بهبود کیفیت خواب می­توانید از داروهای بدون نسخه با مشورت با داروساز کمک بگیرید و در صورت عدم بهبودی با پزشک مشورت کنید.
• ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل
• استفاده از ترکیبات طبیعی جهت کاهش علائم مانند: سویا، ایزوفلاون، ویتامین E، تخم کتان و… در بهبود علائم یائسگی موثر می­باشند.

“این مقالات توسط تیم داروسازان داروباما تهیه و تالیف شده است.”